Grip op jezelf (maak kennis met je angst- en stresssysteem)

Daarvoor wil ik je eerst voorstellen aan je angst- en stresssysteem. Want dit zal niet direct hetgeen zijn waarvan je beseft dat je er last van hebt, maar wanneer je angst- en stresssysteem verstoort is kan dit tot veel problemen leiden. Veel van de problemen waarmee mensen naar mij komen zijn terug te leiden naar een verstoord angst- en stresssysteem. Dit is ook de reden waarom ik me hierin ben gaan specialiseren (naast Vitaliteit) en ik er ook wat meer over wil uitleggen.

Het Autonome zenuwstelsel

Veel mensen hebben tegenwoordig last van chronische gezondheidsproblemen. Hoge stress, spanningen, PTSS, depressie, burn-out, HSP en verslavingsproblematiek zijn enorm hoog tegenwoordig. Deze problemen vinden vaak hun oorsprong in (jeugd)trauma's, negatieve ervaringen, angst, chronische stress en uiteindelijk een ontregeld zenuwstelsel (verstoort angstsysteem). 

Ons angst- en stresssysteem is een onderdeel van het autonome zenuwstelsel. Dit  systeem stuurt veel automatische processen in ons lichaam aan, maar regelt dus ook onze reacties op dreigingen en richt zich op overleven. Het angst- en stresssysteem (laat ik dit onze 'Angst' noemen) is continu de alle signalen in en om ons heen aan het scannen op mogelijk gevaar. Vanuit dit scannen kan het ons innerlijk systeem in 3 verschillende toestanden zetten:

Veilig: Je bent ontspannen, kalm en kan je verbinden met je omgeving en mensen om je heen (Relaxed and Connected).

Actie: Je ben in staat tot actie, door de aanmaak van stresshormonen (adrenaline en cortisol) gaan je hart en ademhaling sneller en bent alert. Je ben in staat om de situatie aan te gaan. Is de situatie dreigend of stressvol dan biedt deze toestand je de mogelijkheid om te vechten of vluchten (Fight or Flight). 

Rust: Je lichaam gaat in de ontspanstand en heeft het lichaam de kans om te herstellen en pleegt onderhoud (Rest and Digest). Ook je hersenen hebben de kans om te resetten en alle informatie te gaan verwerken en ordenen. In gevallen van extreme dreiging, waarin vechten of vluchten geen optie meer zijn, gaat het lichaam ook in deze stand. Het maakt ook extra endorfine aan, wat werkt als een natuurlijk pijnbestrijder. Dit om het mogelijke noodlot zo comfortabel mogelijk te maken (Freese). 

Het wisselen van deze toestanden regelt ons angst- en stresssysteem helemaal zelf, daar kiezen we niet bewust voor. En wanneer er geen sprake is van verstoring in dit systeem, dan werkt dit ook prima. Angst kan soepel van de ene toestand naar de volgende schakelen passend bij de situatie waarin je je bevindt. Angst is in dit geval goed afgestemd op de werkelijkheid en zorgt ervoor dat we stresssituaties goed aankunnen. 

Een verstoord Angstsysteem

Wanneer er sprake is van (jeugd)trauma's of lange stressvolle en complexe situaties kan dit systeem ontregelt raken. Het kan de werkelijkheid niet meer goed inschatten, schakelt de verkeerde toestand in en kan hierin blijven hangen. Angst kan dan gevaar signaleren, ondanks dat er geen werkelijke dreiging is, omdat de situatie gelinkt wordt aan opgeslagen trauma's of stresssituaties. Dit kan heel vermoeiend zijn, maar ook beangstigend, machteloos of stressvol. We gaan dan manieren ontwikkelen om met deze gevoelens om te gaan, dit noemen we copingstrategieën. Deze strategieën zijn dan voornamelijk gericht op; aanpassing, vermijding of verzachten. 

Vaak zie ik dat sterk ontwikkelde copingstrategieën zijn gestart in de kindertijd. Doordat kinderen nog erg afhankelijk zijn van volwassenen en daarnaast nog niet alles begrijpen van de wereld om hen heen, zijn ze sneller bang. Kinderen zijn nog niet goed instaat om deze angsten zelf het hoofd te bieden, daarvoor hebben een volwassenen (verzorger of ouder) nodig. Wanneer die niet beschikbaar zijn (of niet veilig), kan het angstsysteem dit als zeer dreigend ervaren. Wanneer dit veel gebeurt in het leven van het kind kan het angstsysteem ook ontregelt raken. 

Problemen vanuit een verstoord angstsysteem

Deze ontregeling zal leiden tot het ontwikkelen van copingstrategieën die dus niet gericht zijn op het goed aangaan van de dreiging, maar op aanpassen, vermijding of verzachting van angst. Dat zal op dat moment zelf wel verlichting bieden, maar op de lange termijn gaat dit belemmerend werken. Hier kan je behoorlijk last van krijgen. Denk aan: continu aanstaan, moeite met ontspanning, slaapproblemen, energiegebrek, vermoeidheid, onzekerheid, overmatig twijfelen of piekeren, neiging tot controleren, perfectionisme en/of pleasen, streng zijn voor jezelf, jezelf steeds wegcijferen, je eigen verlangens negeren, stressgevoelig, angsten (van onbehagen tot paniekaanvallen), laag zelfvertrouwen (Ik-), moete met nee zetten en grenzen stellen...en zo kan ik nog wel even doorgaan. Daarnaast is een ontregeld angstsysteem ook slecht voor onze gezondheid. Je kan lichamelijke klachten krijgen, zoals: spierspanningen, spierpijn, hoofdpijn, menstruatieklachten, maag- en darmproblemen, spijsverteringsproblemen, slap, duizelig, hartkloppingen en benauwdheid. 

Het herstellen van het angst- en stresssysteem

Gelukkig is ons angstsysteem goed te trainen en weer in balans te krijgen. Dit gaat het beste met de hulp van anderen. Wanneer we bij mensen zijn waarbij het angstsysteem wel in balans werkt, kan ons systeem zich daarop afstemmen. Dit zie je ook bij herten, wanneer de hele groep kalm en ontspannen is, blijven ze allemaal rustig. Er hoeft er maar eentje geschrokken op te kijken en ze zijn allemaal direct alert. Dit dient de kan op overleving. Dus als je bij ontspannen en kalme mensen bent, zal je jezelf ook sneller kalm en ontspannen voelen. 

Maar wanneer de reden van de ontregeling complex ligt (door trauma's of complexe situaties) kan de hulp van een therapeut nodig zijn om het angstsysteem te helpen herstellen. Maar dit kan zeker! Daarnaast kan coaching helpen bij het ontwikkelen van helpende en gezonde copingstrategieën. Waardoor je je rustiger en kalmer voelt, je beter kunt verbinden met anderen en je weer meer grip krijgt op je gedrag. Ook je leefstijl verbetert en daarmee ook je gezondheid. Wanneer het angstsysteem weer in balans is kan het weer soepel schakelen tussen de verschillende toestanden, passend bij de signalen van binnen en buitenaf. Voor iemand die hier veel last van heeft, kan hiervan herstellen voelen als een nieuwe kans in leven. 

Zelf kan je ook veel doen, denk aan:

• yoga

• muziek maken of luisteren

• dansen

• verwonderen

• dankbaarheid cultiveren

• anderen helpen

• creativiteit

• in de natuur zijn

• ademhalingsoefeningen

• meditatie

• ontspanningsoefeningen

• regelmatige beweging

• gezonde en gevarieerde voeding

• voldoende rust en slaap

• goede balans tussen in en ontspanning

• spelen

Wil je hier meer hulp bij, dan ben je bij mij aan het goede adres! Neem gerust contact me op via de website of via info@praktijkviamea.nl.