De waarheid over Stress

Waarom je stress nodig hebt – én waarom het je op kan breken

Stress. Het lijkt wel hét woord van onze tijd. We willen het verminderen, vermijden, ontladen of ‘beter managen’. Maar wat is stress eigenlijk echt? Is het een vijand die ons uitput, of is er ook een andere kant?

In dit artikel – een voorproefje uit module 7 van Leef Vrij en Vitaal – neem ik je mee in de waarheid over stress. Want je hebt het namelijk ook nodig (!) om te presteren en te groeien, maar het kan je ook letterlijk uitputten. Het draait dus niet om stress vermijden… maar om er een gezonde balans in te vinden.

Wat is stress eigenlijk?

Stress is de reactie van je lichaam en geest op een uitdaging of verandering. Dat kan een werkdeadline zijn, een ziek kind, een onverwacht conflict of simpelweg een te volle agenda.

Je lichaam maakt stresshormonen aan zoals adrenaline en cortisol. Die geven je focus, energie en alertheid. Superhandig, bijvoorbeeld als je moet reageren in een crisissituatie of alert moet zijn tijdens een belangrijke bespreking of opdracht. Je hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt, je spieren spannen aan. Je lichaam maakt zich klaar voor (fysieke en/of mentale) actie.

Stress is dus niet slecht of altijd ongezond. Het is ons oeroude overlevingsmechanisme dat helpt om te handelen in uitdagende situaties.

Waarom we stress nodig hebben

Zonder stress zouden we simpelweg niet kunnen functioneren. Het is namelijk nodig om:

• scherp te blijven bij belangrijke taken

• te presteren onder druk

• alert te reageren in onverwachte situaties

• grenzen aan te voelen en te bewaken

• te leren en te groeien

• tot actie te komen

Kortdurende stress kan prima gezond zijn. Het houdt je scherp, maakt je creatief en helpt je te focussen op wat er toe doet. Denk maar aan de spanning vlak voor een presentatie of sollicitatiegesprek: die zorgt ervoor dat je op je best wilt zijn.

Stress wordt pas een probleem… als er geen herstelmoment is.

Bij stress wordt je hele systeem als het ware in de 'actie' stand gezet, zodat je tegemoet kunt komen aan dat wat er van je wordt gevraagd. Dit is heel nuttig en normaal. Wanneer de situatie weer rustig is, kan die 'actie-stand' weer worden uitgeschakeld. Jouw hele systeem kan bijkomen en herstellen, want die 'actie-stand' verbruikt wel veel. Stress hoeft helemaal niet ongezond te zijn, wanneer er na die 'actie-stand' ook ruimte is voor de 'herstel-stand'.

Wanneer stress je uitput

Wanneer er geen hersteltijd komt en de 'actie-stand' alsmaar aan blijft staan, spreken we van langdurige, of zelf chronische, stress. Hierdoor slaapt minder diep, herstelt minder goed, raakt emotioneel instabieler, vergeetachtiger en hebt minder energie. Je lontje wordt korter, je focus vermindert en je gaat steeds meer op wilskracht leven. Hoe langer dit duurt, des te groter de (negatieve) impact op je gezondheid en welbevinden.

Chronische stress kan (op ten duur) leiden overbelasting, wat je fysieke, emotionele en mentale gezondheid negatief kan beïnvloeden. Dit geeft allerlei problemen en klachten, zoals:

• vermoeidheid of uitputting

• stemmingswisselingen

• piekeren of angst

• lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, spierspanning of hartkloppingen

• afname van motivatie of betrokkenheid

• verminderde zelfzorg

• desinteresse en demotivatie

• uiteindelijk zelfs burn-out of depressieve problematiek

En het lastige is: vaak heb je niet door dat je te lang ‘aan’ staat. Je raakt gewend aan het tempo, het volhouden, het doorgaan. Je doet dat ook niet bewust, vaak zijn het meerdere factoren die ervoor zorgen dat je steeds maar aan blijft staan, door moet gaan of vol moet houden. Maar dat houdt je niet voor eeuwig vol. Tot je lijf zegt: nu is het genoeg.

Stress in balans – hoe doe je dat?

Stress hoeft niet weg, je hebt het ook nodig. Je hoeft het niet te ‘fixen’. Maar het helpt om je stressniveaus, stressfactoren en stresssignalen te leren herkennen, reguleren en doseren.

Een paar vragen die daarbij kunnen helpen:

• Wat geeft mij energie – en wat vreet het op?

• Hoe voel ik het in mijn lijf als ik gespannen ben of rust nodig heb?

• Wat helpt mij om te ontspannen of te ontladen?

• Mag ik van mezelf rust nemen? Of moet ik eerst alles ‘af’ hebben?

We zijn vaak geneigd om pas te pauzeren als we ‘verdienen’ om te ontspannen. Maar effectief werkt dat vaak juist niet! Mentale (en fysieke en emotionele) gezondheid vraagt om structurele rustmomenten, herstel, beweging, voeding, verbinding – en ruimte voor jezelf.

Stress en jouw mentale gezondheid

Mentale gezondheid draait niet om altijd positief of sterk zijn. Het gaat over veerkracht: hoe ga je om met wat er op je pad komt?

Als je goed met stress leert omgaan:

• voel je beter aan wat je nodig hebt

• herken je sneller wanneer het teveel wordt

• geef je jezelf toestemming om op te laden

• kun je beter schakelen tussen actie en herstel

Dat is precies waar we in module 7 van Leef Vrij en Vitaal mee aan de slag gaan. Niet alleen met kennis over het brein, het zenuwstelsel en stresssystemen – maar ook met praktische tools om je mentale vitaliteit te versterken.

Tot slot: stress is niet het probleem – hoe je ermee omgaat, dat maakt het verschil

Dus nee, stress is niet per definitie slecht. Het is zelfs een teken dat je leeft, dat je ergens om geeft, dat je in beweging bent. Maar als je de signalen negeert, of blijft doorgaan zonder rust, dan draait stress zich tegen je. Dan ga je meer verbruiken dan je op kan bouwen en herstellen. Dan gaat je lijf in de overlevingsstand, en raak je steeds verder van jezelf verwijderd.

Wil jij nu al werken aan jouw mentale gezondheid?

In mijn praktijk ViaMea begeleid ik vrouwen (en mannen) die verlangen naar meer rust, overzicht en energie in hun hoofd en lijf. Voel je je vaak opgejaagd, snel overprikkeld of continu ‘aan’? Dan help ik je graag ontdekken waar dat vandaan komt – én wat jij nodig hebt om je veerkracht terug te vinden.

📩 Wil je vrijblijvend kennismaken of heb je een vraag? Stuur me gerust een berichtje. Je hoeft het niet alleen te doen of te begrijpen hoe... Daar ben ik voor.