Definitie van het woord Trauma:
Trauma is een psychologische term die verwijst naar een diep ingrijpende en schokkende ervaring die een blijvende impact heeft op iemands geestelijke en emotionele welzijn. Dit kan het gevolg zijn van een gebeurtenis die overweldigend en beangstigend is, zoals een ernstig ongeluk, mishandeling, natuurramp, of het verlies van een dierbare. Trauma kan leiden tot intense stress, angst, depressie, en andere psychische problemen, en kan zich op verschillende manieren manifesteren, zoals flashbacks, nachtmerries, of vermijdingsgedrag.
Trauma is een complex verschijnsel, en de manier waarop mensen erop reageren, kan sterk variëren. Wat voor de ene persoon traumatisch is, hoeft dat voor een ander niet te zijn. Het verwerken van trauma kan tijd kosten en soms professionele hulp vereisen om de impact ervan te verminderen en te leren omgaan met de gevolgen. - ChatGPT
Op zich een goede uitleg en waarschijnlijk ook wel hoe de meeste het ook interpreteren, maar ik zou toch graag wat nuance willen aanbrengen. Trauma is eigenlijk alles wat jou overkomt, al richten de meeste zich daarin dan wel op de negatieve gebeurtenissen. In eerste instantie gaat het dan niet eens om alleen heel grote negatieve gebeurtenissen, maar eigenlijk alles. Dus ook wanneer jij je teen stoot tegen de hoek van de kast, is dat trauma. En ja, dat is even heel pijnlijk en naar, maar zal (in de meeste gevallen) geen blijvende negatieve impact op je leven hebben. Wel slaat je brein dit op en zal je de volgende keer (soms onbewust) voorzichtiger op je blote voeten langs die kast lopen. Je hebt het ervaren, verwerkt en gaat weer door. Je zal er hoogstwaarschijnlijk geen professionele hulp of heel veel tijd bij nodig hebben gehad om dat te verwerken.
Trauma en je hersenen
Maar sommige trauma's zijn groter en daarmee soms ook moeilijker te verwerken, waardoor je ook niet gemakkelijk weer door kunt met je leven. Wanneer de verwerking (mentaal, fysiek en/of emotioneel) niet goed verloopt, kan het zijn dat het een blijvende impact in je leven gaat hebben (stressreacties, angsten, nachtmerries, flashbacks, depressie, pijn, enz). Maar hoe komt het dan dat deze (mentale en emotionele) verwerking niet goed verloopt? Daarin zal ik even kort iets moeten uitleggen over de werking van jouw hersenen. Jouw hersenen bestaan uit verschillende delen. Voor nu beperk ik me even tot 3 delen;
Het reptielenbrein - Functies: overleving (van jezelf en je soort) en het aansturen van de (automatische) processen die daarvoor moeten zorgen. Locatie: onderin bij je hersenstam. Werking: voor een groot deel autonoom en heel snel, veel processen worden automatisch aangestuurd (zoals ademhaling en hartslag). Je kan sommige processen wel (kort) bewust overpakken of beïnvloeden (je adem expres inhouden), maar uit eindelijk wil je reptielenbrein dat het proces weer automatisch doorgaat.
Het zoogdieren/emotiebrein - Functies: daar komen de prikkels van buitenaf (via je zintuigen) binnen en worden (tijdelijk) opgeslagen en gescand op gevaar (angst/stress-systeem). Locatie: klein gebied, beetje in het midden. Werking: ook hier autonoom, we hebben hier weinig bewuste grip op.
Het mensenbrein - Functies: dit is je werkgeheugen (locatie: bij je voorhoofd), het deel waarmee je actief met informatie aan de slag gaat en je database (locatie: hele bovenste gedeelte van je hersenen) waar alle verkregen informatie (doormiddel van verbindingen) wordt opgeslagen. Werking: zowel autonoom als vanuit jezelf. Hier zitten veel dingen die we bewust kunnen doen, zoals iets plannen, analyseren en reflecteren, maar ook vooruit denken in de tijd (wat er kan gaan komen) en terugdenken (wat er is gebeurt). Deze dingen kun je bewust zelf doen, dat maakt dit deel ook een stuk trager. Daarnaast lopen hier ook verschillende autonome processen (denk bijvoorbeeld aan het onbewuste denken).
Deze drie hersendelen staan natuurlijk in verbinding met elkaar (zoals eigenlijk alles verbonden is met elkaar in je lichaam). In niet dreigende situaties neem je informatie op en kan je hier actief mee aan het werk via je werkgeheugen. Op het moment dat er iets negatiefs, gevaarlijks en/of dreigends gebeurt kan het zijn dat er snel moet worden gehandeld om het te kunnen overleven of je staande te kunnen houden. Dit kan iets zijn wat jou direct overkomt of iets dat jij waarneemt (beide kunnen traumatisch zijn). Je hebt dan geen tijd om daar rustig even over te na te denken. Het angstsysteem in het zoogdier/emotiebrein zet deze informatie dan niet door naar je mensenbrein, maar vooral naar je reptielenbrein. Daar wordt dan een snelle inschatting gemaakt van de best mogelijke actie in deze situatie, met de grootste kans van overleven. Dit wordt ook wel je Fight, Flight, Freese respons genoemd (vechten, vluchten of bevriezen). Dit is dus geen rationeel rustig overwogen beslissing die je maakt vanuit je bewuste mensenbrein, maar iets wat je reptielenbrein voor je beslist. Achteraf kan je dan ook wel eens balen van hoe je hebt gehandeld en kan je zitten met 'had ik maar....' of 'het was beter geweest als....' gedachten. Maar weet dus dat je daar op dat moment zelf niet alle controle over had en jouw brein heeft besloten wat op dat moment het beste leek. Je mensenbrein was op dat moment wat geblokkeerd, omdat er dus sprake was van dreiging (of dat leek zo te zijn).
Verwerking in de hersenen
En het is precies die blokkade die ervoor kan zorgen dat de verwerking van alle informatie uit die ervaring niet goed via het werkgeheugen kan worden opgeslagen in je database. Wanneer je slaapt gaat alle informatie die je hebt opgenomen vanuit je emotiebrein, via je werkgeheugen naar je database. Daar wordt het rationeel opgeslagen, als feitelijke kennis. Je kan daardoor soms nog wel herinneren hoe dat toen voelde, maar de daadwerkelijke emotie van toen komt niet meer zo heftig naar voren als toen. Het zou het veel te veel worden om ook alle emoties (in alle heftigheid) op te slaan, dat zou ons ook niet dienen of effectief zijn (dan zou niemand voor een tweede keer bevallen bijvoorbeeld). Vooral de kennis wordt opgeslagen. Daardoor raakt je emotiebrein weer opgeruimd en kan je de volgende dag weer fris beginnen. Wanneer die blokkade is ontstaan bij een heftige/dreigende situatie lukt die verwerking tijdens de slaap ook niet goed. De verbinding naar je mensenbrein is wat geblokkeerd, waardoor de informatie blijft hangen in je emotiebrein. Dat zorgt er vervolgens voor dat het steeds wordt getriggerd en weer actief wordt (met nog alle emoties erbij). Dit kan dan zorgen voor de trauma-reacties die eerder al werden genoemd.
Hulp bij Traumaverwerking
Helaas heelt tijd hier niet alle wonden. Deze trauma's hebben geen houdbaarheidsdatum en kunnen jarenlang in het emotiebrein blijven hangen. Er is dan soms professionele hulp nodig om dit op te lossen. In therapie kan dit verwerkingsproces ondersteund worden, waardoor het alsnog goed wordt verwerkt en opgeslagen. De kennis (herinnering) zal niet verdwijnen (en dat hoeft ook niet), maar omdat een goede verwerking ervoor zorgt dat het wordt opgeslagen (opgeruimd) zonder de emotionele heftigheid, zal het niet meer zo'n impact hebben op je leven. Hoeveel therapie daarvoor nodig is, is afhankelijk van wat er moet worden opgeruimd. Een losstaande kortdurende situatie kan sneller verwerkt zijn dan wanneer iemand een jarenlange dreigende situatie heeft moeten doorstaan. Maar in beide gevallen is het zo dat therapie kan helpen dit te verwerken wanneer iemand daarin vastloopt, het een plek te kunnen geven (in de database), waarna het niet zo'n (grote) negatieve impact meer heeft op je leven (en je weer door kunt).
Patronen vanuit Trauma
Naast de blokkering in de verwerking van een trauma, kan je angstsysteem ook op een andere manier belemmerend werken. Je angstsysteem 'onthoudt' alle situaties en met name de situaties die je ooit als dreigend hebt ervaren. En 'dreigend' is daarin heel breed. Dat kan een lichamelijke dreiging zijn geweest, maar ook emotioneel, mentaal of spiritueel (je gevoel van zingeving). Wanneer je op het moment van de dreiging hebt gehandeld op een manier die toen goed heeft uitgepakt, slaat het angstsysteem dat ook op. Deze strategie (coping mechanisme) is alleen niet altijd bewust gekozen (zoals je eerder hebt gelezen). Wanneer er zich dan een soortgelijke situatie voordoet kan het volgende gebeuren:
het angstsysteem linkt de situatie aan een eerdere 'dreigende' gebeurtenis
het angstsysteem (samen met het reptielenbrein) zet dezelfde strategie weer in
Dit klinkt heel logisch en helpend, maar dit systeem kan wat ontregeld raken. Ons angstsysteem heeft namelijk maar een beperkt tijdsbesef. Het kan zijn dat het angstsysteem de situatie linkt aan een dreigende situatie uit jouw vroege kindertijd. Toen als klein kindje was die situatie heel dreigend, maar de kans is groot dat je dit nu als volwassene heel anders ziet. Dit verschil neemt ons angstsysteem soms niet mee en bestempelt de situatie direct weer als 'dreigend'. Wanneer je toen als kind een strategie hebt ingezet die toen werkte, kan het zijn dat het angstsysteem diezelfde strategie opnieuw inzet. Zo zijn er strategieën die daardoor behoorlijk zijn ingeslepen, maar misschien helemaal niet zo helpend meer zijn nu je volwassen bent. Dit worden ook wel belemmerende patronen genoemd. Deze patronen zitten wat vast en passen dan niet meer goed bij je huidige situatie, leven en/of jezelf.
Aanpakken van Patronen
Deze patronen kunnen zeker aangepakt worden, maar dit kan soms wel een zoektocht zijn. Het zijn patronen die gebouwd zijn op 'oude dreigingen', angsten en daarop afgestemde strategieën. Dit veranderen kan dan ook die angsten weer omhoog halen. Dat is niet erg. Het is soms juist nodig om op een andere manier met dit soort angsten om te gaan. En van daaruit nieuwe, bewust gekozen en helpende strategieën te ontwikkelen. Om zo een nieuw patroon te creëren dat jouw beter dient. Dit is meestal niet van de ene op de andere week voor elkaar. Het is een proces wat wel om een tijdsinvestering vraagt. Hoeveel tijd is afhankelijk van het patroon dat je wilt aanpakken. Hoe vast dat zit, welke angsten en 'dreigingen' daarin opgeslagen liggen, welke verwerking er eventueel nodig is, welke nieuwe inzichten je nodig hebt, welke nieuwe strategieën je gaat ontwikkelen, enz. Soms kan het helpend zijn hierbij de hulp in te schakelen van een professional die jou kan begeleiden bij dit proces.
Heb jij zelf last van de gevolgen van een trauma of de daardoor ontwikkelde patronen en zou je daar hulp bij willen, neem gerust contact met me op. Dit kan via het contactformulier op de website, via de app of mail.
Commentaires